Even heerlijk ontspannen. Ontspannen? Iedere keer dwalen je golven van gedachten af naar het werk, de kinderen, en wat zich zoal voordoet aan problemen. Je hebt moeite je te concentreren. De ene les heb je erger last dan de andere. Je zou willen dat je daar geen last van had! Je lichaam is lekker bezig maar je geest is ieder onbewaakt moment met andere zaken bezig. Frustrerend.

Adem en denken

Toch kun je daar wat aan doen! Door te beseffen hoe het denken werkt. We kennen wel de verbinding tussen adem en denken. Als je heel snel en hoog ademhaalt, kun je gaan hyperventileren en ontstaat er paniek. Een lange rustige ademhaling maakt het denken rustiger. Daar maak je in de yogales gebruik van. Concentratie op je buikademhaling, in combinatie met de bewegingen. Toch... je gedachten zijn soms heel ergens anders.

De ogen en het denken

Er is nóg een verbinding: de ogen en het denken. Je ogen zijn direct verbonden met het denken. Als iemand nadenkt dan kijkt hij vaak schuin omhoog, tijdens praten bewegen de ogen steeds, of je ziet dat iemand er met z'n gedachten niet bij is, dromerig, afwezig, naar binnen.

Je bent verbonden met de wereld door je zintuigen. Je ziet en hoort en voelt dingen om je heen en je denken gaat vaak meteen aan de slag, interpreteert wat je ziet en hoort, en oordeelt vaak meteen. Onwillekeurig. Hoe meer prikkels, hoe mee onrust in je denken. Altijd maar weer, als de golven van de zee. Je ogen sluiten helpt meestal niet; het denken gaat gewoon door. Het denken laat zich niet stoppen. Dat hoeft ook niet. Je kunt het wel kalmeren.

Je kunt gebruik maken van de connectie tussen ogen en denken door het om te draaien: als je denken in beweging komt door contact te maken met de wereld, wat gebeurt er dan als je probeert je te focussen op rustige, ontspannen ogen?

Probeer het eens!

Probeer maar eens je ogen zodanig te ontspannen dat ze niet meer bewegen in de kassen (ga er even bij liggen of zitten). Laat ze zinken in de kassen of op de bodem. Dat is nog niet makkelijk. Je voelt de oogspiertjes links en rechts wat trekken en er zijn onverwachte kleine beweginkjes.

Focus nu eens op je oogléden. Ontspan ze volledig. Voel ze aan de binnenkant op je oogbollen rusten. Ze zakken langzaam naar beneden als je ze ontspant en je kijkt door je wimpers. Houd je ogen dus iets open. De ruimte voor de neus is het gebied dat je op een ontspannen manier waarneemt. Op zo'n 15-20 cm. Niet focussen op de grond of op het plafond, niet naar de andere leerlingen in de les, maar naar de ruimte voor de neus. Door je wimpers met ontspannen oogleden. Dus niet gespannen kijken naar de punt van je neus: de ogen trekken iets naar binnen, je ziet het gebied voor de neus wazig. Een beoefening.

Ruimte is het meest subtiele waarop je je kunt concentreren. Het denken wordt niet aangezet tot actie, er is 'niets'. Ruimte. Oneindigheid. Als je tijdens een asana je ogen rustig vestigt op die ruimte voor de neus en bewust je oogleden en oogspieren ontspant, zul je merken dat het denken rustiger wordt. Je ziet dan een waas van dubbele vormen, maar ga niet loensen, niet scherpstellen. Zolang de ogen bewegen, is er beweging in het denken. Als er geen tot weinig beweging van de ogen is, kan het denken weinig kanten op als het ware. Als een hond terug in z'n hok. Rust. Kalmte. Stilte.

Als je hier eens mee oefent dan zul je het gaan merken, je aandacht is nu anders gericht: je ogen, je adem, je lichaam, waarnemen wat er gebeurt tijdens een houding. Rust. Yin-houdingen geven je mooi de tijd om dit te ervaren. Ook tijdens Hatha-yoga asana’s kun je je ogen leren zich te ontspannen. Het denken wordt steeds 'leger', al kun je op de achtergrond nog wel gedachten hebben die voorbij komen als de wolkjes aan de hemel, maar je focus is er niet meer op. Zodra je merkt dat je weer in je 'probleem' zit, keer je steeds weer terug naar de zachte ogen, zacht gezicht, ontspannen kaak, de ruimte voor de neus. Ontspan.

Een tool

Probeer het regelmatig te beoefenen en het zal je steeds beter lukken je actieve denken tot rust te brengen. Het is een tool, een handvat dat je altijd bij je hebt. Waar dan ook. Ook in het dagelijkse leven! Ben je druk, gespannen, overprikkeld: ga zitten, desnoods op het toilet, handen op je buik, ademhaling naar je buik, focus op een ontspannen gezicht: voorhoofd, ogen, kaak en tong. Maak je ogen zacht. Je oogleden zakken. Kijk zonder te focussen door je wimpers naar de ruimte vóór de neus. Voel je oogspieren ontspannen. Ervaar hoe het denken gaat dimmen als je echt je ogen ontspant.

Ook als je wilt mediteren en je gedachten belemmeren dit: concentreer op je adem, de ruimte voor de neus, je ogen, je zachte kaak. Ontspan.

Boeddha

Boeddha's in meditatie zie je afgebeeld met een klein oogspleetje, niet met dichte ogen! Pranayama beoefenen, als je dat geleerd hebt, voor je meditatie, maakt het denken nog weer stiller. Steeds meer. Totdat je die stille ruimte voor je ook kunt waarnemen in de ruimte achterin je hoofd. Hrydaya Kasha. Stille Ruimte. Waar altijd vrede is, licht en ruimte, oneindigheid, zonder oordeel. Beseffen: dit is wat IK BEN. Vrede.

Ārati Groen
www.yogastudiodrenthe.nl