Wat is Vipassana meditatie?

Vipassana meditatie is een zeer oude meditatievorm op het gebied van inzichtsmeditatie. De key focus is zelfobservatie waarbij je de diepste lagen van de geest gaat zuiveren van negativiteit tijdens een sessie. Dit maakt plaats voor positieve zaken als liefde, mededogen en vreugde.

Wat maakt Vipassana meditatie anders dan concentratie-meditatie?

Bij de meeste meditatievormen heb je vaak een focuspunt, bijvoorbeeld een beeld zoals bij visualisatie meditatie of een mantra. Bij Vipassana meditatie raak je op een dieper level bewust van jezelf. Je gaat de dingen bekijken zoals ze echt zijn. Dat is dan ook je focuspunt: alles wat in het hier en nu gebeurt. Vipassana meditatie kun je dus beschouwen als een vorm van mindfulness meditatie. Je gaat af op de directe ervaring, hoe voelt je lichaam? Welke gedachten gaan er door je heen? Je aanschouwt het van een afstand en creëert een diep level van zelfbewustzijn.

Wat Vipassana meditatie voor je kan doen

Focus leggen op je ademhaling, hoe elk deel van je lichaam aanvoelt, wat je gedachten zijn, je gevoelens, je emoties. Het is een hele hoop, maar de kern is dat je jezelf op een diepe manier observeert. ‘Vi’ betekent dan ook ‘dieper’ en ‘passana’ staat voor ‘zien’. Je gaat alles wat op je afkomt observeren en aanvoelen wat het met je doet. Welke inzichten levert het je op? Wat zijn je drijfveren? Wanneer zie je hobbels op de weg? Waartoe word je aangetrokken en wat vermijd je liever? Het doel is zelfkennis opdoen en door middel van technieken het negatieve uit jezelf te drijven om dat te vervangen voor positieve facetten. Het wordt ook weleens de kunst om te leven genoemd. Raak je bedreven in Vipassana meditatie, dan zou je mentale vraagstukken gemakkelijker kunnen oplossen en een gelukkiger, evenwichtiger leven kunnen leiden. Door middel van Vipassana meditatie kun je zaken als angst, woede, hebzucht en haat vervangen voor wijsheid, vreugde, gelijkmoedigheid en liefde.

Methodiek

Voor Vipassana meditatie bestaan er vele soorten technieken die allemaal teruggrijpen op de woorden van Boeddha, dat is immers waar deze meditatievorm al zijn oorsprong vond. Geef je je op voor een cursus, dan zal je doorgaans te maken krijgen met de U Ba Khin (Goenka) methode, de Mahasi methode of de Tejaniya methode. Alle drie verschillen ze van elkaar als het aankomt op vorm en de technieken die worden toegepast. Belangrijk is het om voor jezelf te onderzoeken welke het beste bij jou past. Dat vergroot immers het positieve effect van een Vipassana meditatiesessie!

• De Goenka methode.
  Bij de Goenka methode neem je plaats in kleermakerszit en leg je de focus op alle sensaties die je in het lichaam voelt. Je probeert daarbij externe factoren als geluiden uit te sluiten en ook je gedachtes laat je voor wat ze zijn. Ze mogen er zijn, maar je aanschouwt ze van een afstand. Je past bij de Goenka methode de bodyscan toe, al doe je dat dus wel in een zithouding.
  
  
• De Mahasi methode.
  Deze methode focust zich op het dagelijkse. Dat betekent dat deze methode zowel liggend als bijvoorbeeld lopend toegepast kan worden. Je focust je op de ademhaling in je buik en je bent je bewust van alles wat er om je heen gebeurt.
  
  
• De Tejaniya methode.
  Deze relatief nieuwe Vipassana meditatietechniek is afkomstig van de Birmese leraar en monnik Sayadew U Tejaniya. De overtuiging hierin is dat de geest helemaal voorop staat tijdens het mediteren. Deze moet tijdens het mediteren helemaal ontspannen raken. Juist geen verlangens en onvrede naar de wereld, maar helemaal relaxed. Het idee is dat als je helemaal vrij bent van verlangens, dat de mindfulness en concentratie vele malen beter zullen zijn. Ook hierbij is inzicht belangrijk: omdat je zo geconcentreerd bent, is het makkelijk om een irritatie bij jezelf op te merken doordat je afgeleid raakt. Als je hier bewust van wordt, kun je deze beter begrijpen en onderzoeken wat het veroorzaakt. Constant opnieuw inzichten verkrijgen en oorzaken achterhalen.

Vipassana meditatie onder begeleiding

De omgeving waarin je een Vipassana meditatiesessie organiseert is niet zozeer relevant. Tenminste, in zoverre dat je natuurlijk in een rustige, aangename omgeving je sessie houdt zodat je concentratie optimaal is. Dat kan thuis maar natuurlijk ook in een speciale ruimte buitenshuis, zoals een stilteruimte in een yogastudio of in de buitenlucht waar je weinig afleiding hebt. Je kunt zelfs kiezen voor een meerdaagse Vipassana meditatieretraite. Het voordeel hiervan is dat deze altijd onder begeleiding is waarbij een docent je allerlei waardevolle tips kan geven. Met name als je begint met mediteren, kan dit veel voor je betekenen. Vooral je ankerpunt, hoe je daarbij blijft en hoe je met zelfcompassie terugkeert als je even afdwaalt, zijn elementen die lastig kunnen zijn. Een docent heeft daar allerlei slimme trucs voor en kan je helpen op een dieper level van concentratie te komen. Overigens hoeft dit niet allemaal fysiek plaats te vinden. Ook online vind je meerdere zelfhulpvideo’s waarin docenten je digitaal uitleg geven over hoe je het beste een Vipassana meditatiesessie kunt opzetten.

Wat is belangrijk tijdens een Vipassana meditatiesessie?

Een prettige, kalme omgeving is het startpunt. Stilte en weinig afleiding zorgt immers voor een betere focus. Thuis kan een optie zijn omdat het een vertrouwde omgeving is. Woon je echter in de stad, dan is dat misschien te druk en blijf je geluiden van buiten horen. Dan kan een speciaal meditatiecentrum een betere optie zijn. De ruimte moet daarbij ook rust uitstralen. Dat wil zeggen: een lichte kleur op de muren, een fijne temperatuur, een geur die prettige associaties oproept, enzovoorts.

Welke methode past het beste bij je? De Mahasi methode kan misschien wat uitdagender zijn. Een lighouding kan namelijk verleiden tot in slaap vallen, lopend mediteren kan afleidend zijn. Kies je daarom voor deze methode, dan is begeleiding vaak succesvoller. Kies je voor de Goenka of Tejaniya methode, dan is een alerte of aandachtige houding het beste. Dat doe je door in een kleermakerszit of lotushouding plaats te nemen.

Plan voor jezelf een vast meditatiemoment in. Het hoeft niet lang te zijn, 5 tot 10 minuten is al voldoende om een rustmoment op een drukke dag in te plannen. Als je dit op dagelijkse basis in je routine opneemt, dan kan dat zeer bevorderlijk werken. Als je een constante focus tijdens je sessie weet te houden, dan ga je steeds meer de oorzaak-gevolgrelaties inzien en ga je zien dat je op langere termijn steeds meer inzichten verwerft: de kern van Vipassana.

Aanbevolen producten