Soorten meditaties

Er zijn allerlei manieren om te mediteren waarbij de stijlen van elkaar verschillen. Niet alleen de houding die je aanneemt en de technieken die je toepast verschillen daarin. Ook kun je een meditatiesessie inplannen op een bepaald moment van de dag, in een bepaalde omgeving of onder bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld met geluiden op de achtergrond.

Door te mediteren weten veel mensen ultieme rust en ontspanning te vinden. Stress- en angstvermindering, meer zelfvertrouwen, meer creativiteit. Mediteren geeft veel mensen een positieve impuls aan het leven. Tijdens mediteren gaat het er niet om de gedachten op pauze te zetten, maar om ze van een afstandje te aanschouwen zonder erin mee te gaan. Hoe je die ultieme focus kunt vinden, hangt helemaal af van het soort meditatie. Waar de een het prettig vindt in een stil huis zich op een punt op de muur te focussen, kan een ander zich helemaal vinden in een loopmeditatie buiten met een groep. Zelfs als je jouw perfecte meditatiestijl hebt gevonden, kun je deze nog met allerlei aanpassingen invullen zoals dat het beste voor jou aanvoelt.

Welke soorten meditaties bestaan er?

In de meditatiewereld zijn er grofweg drie hoofdstromingen: contemplatie, concentratie-meditatie en vipassana meditatie. Binnen deze soorten zijn er een hoop aftakkingen aan meditatiestijlen. Onderstaand volgt een aantal veel voorkomende, gangbare (sub)stijlen beschreven.

Vipassana meditatie

Vipassana meditatie is een soort meditatie die al zeer oud is en afkomstig is uit India. Letterlijk betekent vipassana ‘dingen zien zoals ze echt zijn’. Wat het omtrent meditatie betekent, is het verkrijgen van inzichten. Je gaat proberen helder te kijken naar hetgeen zich aandient. Deze soort meditatie is bedoeld om jezelf te observeren waarbij je de diepste lagen in de geest gaat ontdoen van negatieve ideeën en gevoelens. Denk bijvoorbeeld aan angst, woede, hebzucht en haat. Een vipassana meditatie wordt dan ook weleens als heftig ervaren wanneer deze negatieve entiteiten een weg naar buiten vinden. Het dient echter uiteindelijk een hoger doel. Het idee is namelijk dat als je deze zaken laat varen, dat positieve eigenschappen naar voren komen zoals wijsheid, vreugde, liefde en mededogen.

Doorgaans wordt een vipassana meditatiesessie in kleermakerszit gedaan, maar dat hoeft niet altijd. Er worden namelijk zelfs weleens loopmeditaties gedaan in combinatie met vipassana. Het is belangrijk (zoals bij alle soorten meditaties) om een ‘anker’ te hebben. Dat betekent dat als je gedachten afdwalen, dat je hier naartoe kunt terugkeren. Vaak is het nuttig om je op je buikademhaling tijdens een sessie te richten. Zodra je meer ervaring krijgt, hoef je niet altijd meer een anker te gebruiken om de ultieme focus te vinden.

Zen meditatie

Een vrij laagdrempelige soort meditatie is de zen meditatie. Het doel hiervan is je meer in balans te voelen, om minder gestrest en gespannen te zijn en om nieuwe inzichten te verwerven (een stukje vipassana meditatie). Het is een gemakkelijke vorm omdat elke beginner zo kan instappen door thuis al een paar minuten proberen focus te vinden. Zen meditatie is in te richten zoals jij dat prettig vindt. In alle stilte, met klanken op de achtergrond, in een donkere of juist lichte ruimte, in huis of buitenshuis. Jij bepaalt zelf wat voor jou werkt. Na een paar keer oefenen zal je merken dat je al stappen maakt en dat je de meditatiesessie elke keer weer een stukje kunt verlengen. Het zal snel positieve effecten op je kunnen hebben.

Geleide meditatie en mindfulness meditatie

Geleide meditatie is eigenlijk een verzamelnaam voor alle soorten meditaties die onder begeleiding gegeven worden en waarbij het focuspunt is in het hier en nu te zijn, ofwel de mindfulness meditatie. Een geleide meditatie kan dus allerlei vormen aannemen. Veel mensen focussen zich tijdens een geleide meditatie op de stem van een instructeur/begeleider of op muziek. Het kan echter ook om een visualisatie meditatie gaan, om een loopmeditatie of zelfs een slaapmeditatie waarbij je de instructies volgt van de docent. Het fijne aan een geleide meditatie is dat degene die je begeleidt je allerlei tips en trucs kan meegeven om een betere en diepere focus te bereiken. Daarbij komt dat geleide meditatie overigens niet alleen op locatie hoeft plaats te vinden. Ook zijn er online genoeg geleide meditaties te vinden waarbij je met ondersteuning van een audio- of videofile een meditatiesessie thuis kunt uitvoeren.

Loopmeditatie

Het zal niet verrassend zijn dat een loopmeditatie door middel van lopen gaat. Het bijzondere aan deze soort meditatie is dat het niet op een zittende of liggende manier gebeurt zoals dat bij alle andere vormen van meditatie wel het geval is. Een extra uitdaging is dat een loopmeditatie vaak buiten plaatsvindt. Het kan dus zijn dat er omgevingsfactoren zijn die je uit je focus kunnen halen, daarom is een loopmeditatie een vorm die meer geschikt is voor de gevorderde persoon die mediteert. Tijdens het lopen is het belangrijk dat je ‘mindful’ loopt met de volle aandacht voor je omgeving zonder in gedachten op te gaan. Bewust zijn van de bewegingen die je maakt en je adem zijn key bij loopmeditatie. Je loopt in vrede en toont met iedere stap dankbaarheid en liefde aan de Aarde.

Visualisatie meditatie

Bij het mediteren staat het centraal dat je een ‘anker’ ofwel een ‘focuspunt’ hebt. Bij vrijwel alle soorten meditaties is dat de ademhaling. Er kan echter nog een anker ingebracht worden, bijvoorbeeld visualisatie. Dat betekent dat je gedachten (dromen of doelen) vertaalt naar een beeld voor jezelf. Zo kun je een beeld in je hoofd maken van een situatie die je wilt bereiken, of waar je als persoon naartoe wilt groeien. Dit geeft een soort van ‘placebo-effect’ in de hersenen. Je hebt namelijk het idee dat je daadwerkelijk actie onderneemt waardoor er neurale paden ontstaan. Zo kun je een heel fijn gevoel krijgen op het moment van de meditatie zelf maar het kan je ook helpen sneller je dromen te verwezenlijken.

Klankschaal meditatie

Dit kun je doen in combinatie met een geleide meditatie. Zo kun je in een groep een klankschaal meditatie organiseren waarbij er klanken worden voortgebracht door middel van klankschalen in de ruimte. Het hoeft echter helemaal niet zo groots opgezet te worden. Ook in het geval van klankschaalmeditatie kun je online genoeg video- en audiofiles vinden die prachtige klanken voortbrengen die je helemaal zen maken. Het idee achter klankschaalmeditatie is dat het lichaam voor 70% uit water bestaat. Door geluidsgolven voort te brengen door middel van de klankschalen, dringen er fijne trillingen door het hele lichaam heen waardoor er een intense massage ontstaat. Het lichaam wordt gestimuleerd van binnen waardoor diepe ontspanning mogelijk is.

Transcendente meditatie

Waar bij visualisatie- en klankschaalmeditatie het focuspunt in het horen en zien ligt, is het focuspunt bij transcendente meditatie een ‘mantra’. Dit is een woordklank die je in gedachten herhaalt tijdens het mediteren. De klank die je herhaalt, wordt steeds stiller en stiller tijdens het mediteren totdat deze verdwijnt en je alleen nog bewust bent, zonder gedachten. Dit is het transcendente, ofwel het zuivere bewustzijn dat je bereikt. De geest is nu samen met het lichaam helemaal tot rust gekomen en begint met het ‘ruimen’ van stress. Dit wordt ook wel de ‘uitwaartse gang’ tijdens het mediteren genoemd. Ook deze soort meditatie kan behoorlijk wat losmaken. Daarom is het belangrijk deze vorm van mediteren onder begeleiding te doen en om na de meditatie te stabiliseren. Dat doe je door middel van een vertrouwde activiteit te ondernemen om te voorkomen dat je gedesoriënteerd raakt.

Bodyscan meditatie

Een bodyscan meditatie is ook een vorm van mindfulness meditatie en wordt uitgevoerd in een liggende savasana. Bij een bodyscan meditatie is het focuspunt in eerste instantie je ademhaling waarna je elk punt van je lichaam langsgaat om alle sensaties te voelen. De bedoeling daarvan is dat je het lichaamsbewustzijn vergroot. Zo begin je doorgaans bij de tenen met je focus. Hoe voelt dat stukje aan van je voeten? Heb je ergens spanning? Focus je hier eens op, kijk of je dat plekje ook kan ontspannen. Zo ga je elk lichaamsdeel apart langs door je hele lichaam heen totdat je bij je hoofd bent. Aan het eind probeer je nog een keer het lichaam in zijn geheel te voelen.

Slaapmeditatie

Net als bij een bodyscan meditatie is dit een soort meditatie die in liggende houding gedaan wordt. Het doel is echter een betere nachtrust verkrijgen en gemakkelijker in slaap vallen. Veel mensen passen een slaapmeditatie dan ook toe voordat ze gaan slapen en doen dit in bed. Bij een slaapmeditatie doen sommige mensen onder begeleiding van rustgevende muziek/klanken. Ook centraal bij deze vorm van mediteren is de focus leggen op de ademhaling.

Chakra meditatie

Het lichaam heeft zeven ‘knooppunten’ van energie, dit zijn de chakra’s:

De wortelchakra. Deze zit in het stuitje en bepaalt je wil om in het heden te leven. Hier wordt het niveau van je fysieke energie geregeld.
Sacraal chakra in de buurt van het heiligbeen. Deze staat in verbinding met nieren, blaas, bloedsomloop, heiligbeen, bekken, geslachtsklier en geslachtsorganen. Deze chakra beheerst de kwaliteit van het seksleven.
Solar plexus chakra bij de navel. Dit knooppunt is verbonden met lever, maag, dunne darm en buikholte. Hier wordt de spijsvertering geregeld.
Hart chakra. Door middel van dit vierde chakra worden de onderste drie chakra’s in het lichaam verbonden met de bovenste drie. Hier wordt de werking van de longen, de ademhaling en het hart geregeld.
Keel chakra. Deze heeft invloed op het spraak- en klankcentrum. En niet alleen op lichamelijk niveau, ook staat dit voor het kunnen uiten van je eigen persoonlijkheid. Het is een bemiddelaar tussen denken en voelen.
Hoofd chakra. Dit wordt ook wel het ‘derde oog’ genoemd omdat dit punt zich bevindt tussen je twee ogen en visualisatie en inzicht biedt (bewustzijn).
Kruin chakra. Hier worden wijsheid, verlichting en spiritualiteit vormgegeven. Dit stukje zorgt voor een gevoel van harmonie en vrede.

Het lichaam kan in disbalans zijn doordat er te veel of te weinig energie in bepaalde knooppunten zitten. Het idee achter een chakra meditatie is dat je deze balans gaat herstellen door een voor een de chakra’s te doorlopen en de focus hierop te leggen. Je ‘opent’ als het ware een voor een de chakra’s. Alle chakra’s moeten zo weer voldoende energie hebben en in balans met elkaar zijn.

Kindermeditatie

Kindermeditatie is een soort meditatie die doorgaans onder de geleide meditatie wordt geschaard. Omdat kinderen tegenwoordig behoorlijk wat externe prikkels gedurende de dag te verwerken krijgen, kan kindermeditatie heel goed voor hen werken. Zo kun je moeilijk in slaap vallen tegengaan en kan een betere concentratie op school bewerkstelligd worden. Door een fijne energie de kamer in te brengen, kun je jouw zoon of dochter weer een stukje ‘peace of mind’ gunnen na een drukke dag. Vertel bijvoorbeeld een verhaaltje of zet een audioboek aan voor het slapen gaan. Sommige kinderen zijn er meer bij gebaat de ogen te sluiten als ze luisteren, anderen houden de ogen open. Het gaat er linksom of rechtsom om dat ze weggevoerd worden van alle drukte die hun gedachten voortbrengen. Door ze daar langzaam vanaf te brengen, kunnen ze ontspanning en rust vinden voordat ze gaan slapen.