Het ademhalingsproces wordt vanzelf aangestuurd vanuit onze hersenen. Een signaaltje gaat naar de longen en met allerlei lichaamsprocessen wordt zuurstof in je bloedbaan opgenomen wat je organen en spieren voorziet van energie. Maar wat als er belemmeringen zijn bij het ademhalen? Of wat als de aansturing verstoord is waardoor je te maken krijgt met een verkeerde ademhaling? Een verkeerde ademhaling kan op allerlei manieren plaatsvinden. Er zijn technieken die je jezelf kunt aanleren om van een verkeerde ademhaling naar een gezonde ademhaling te gaan. Die zijn vaak laagdrempelig en bij regelmatige oefening, zal dat grote positieve gevolgen voor je gezondheid kunnen hebben.

Wat veroorzaakt een verkeerde ademhaling?

Ondanks dat ademhalen een automatisch proces van het lichaam is, kan verkeerd ademhalen ontstaan. Het is een sluipend proces dat vaak al een lange tijd gaande is. Het gevolg is dat veel mensen zich niet bewust zijn van een verkeerde ademhaling en dat het lichaam hier aan is gaan wennen. Zelfs als verkeerd ademhalen klachten oplevert, duurt het vaak een tijd voordat er aan de ademhaling gedacht wordt. Een verstoorde ademhaling kan verschillende oorzaken hebben. Een ander lichamelijk probleem kan bijvoorbeeld aan de orde zijn. Mensen met longaandoeningen zoals astma, COPD of mensen die herstellende zijn van een longontsteking hebben regelmatig last van een verstoorde ademhaling. Het kan ook dat je ademhaling verstoord is geraakt als je een operatie of trauma hebt gehad. Het zijn allemaal ernstigere (lichamelijke) aandoeningen waar een specialist aan te pas moet komen. Pas als dergelijke aandoeningen behandeld worden, kan er daarna onderzocht worden hoe de verkeerde ademhaling aan te pakken.

Er zijn echter veel mensen die last hebben van een verstoorde ademhaling zonder een onderliggende lichamelijke aandoening te hebben. Stress en angst zijn de grootste veroorzakers van verkeerd ademhalen. Stress is een lastige omdat mensen zich niet bewust zijn van de enorme spanning die zij op dagelijkse basis zowel mentaal als lichamelijk ervaren. Stress brengt daarnaast uiteenlopende klachten met zich mee die regelmatig niet direct terug te voeren zijn naar overspannenheid. Die klachten kunnen van kwaad tot erger gaan en het kan enorme gevolgen hebben voor de gezondheid. Het probleem van nu is dat de lijn tussen gezonde spanning en stress vervaagd is geraakt. Appjes lezen, e-mails beantwoorden, social media checken, een sociaal leven erop nahouden, werk, gezinsleven, huishouden. Het moet allemaal tegelijk kunnen en je hebt vaak het idee dat het wel lukt. Je houdt het een tijdje vol maar toch zit je op een gegeven moment tegen de grenzen van je mentale en lichamelijke capaciteit aan. Als geest en lichaam echter niet voldoende tijd krijgen om te ontspannen en terug te kunnen veren, dan gaan klachten ontstaan. Een van die klachten is het verkeerd gaan ademhalen.

Waarom krijg je door stress en angst een verstoorde ademhaling?

Stress en angst zijn niet hetzelfde, maar ze kunnen wel leiden tot een soortgelijke reactie van het lichaam. Een van die reacties kan een verkeerde ademhaling zijn. Zodra je stress of angst ervaart, wordt het lichaam klaargemaakt voor een ‘vecht of vluchtreactie’. Een overgebleven stukje mechanisme waarmee het lichaam vroeger, en nu nog steeds, klaar wordt gemaakt om te kunnen overleven. Al hoeven we doorgaans niet meer te rennen voor ons leven, het lichaam is nog steeds in staat zich voor te bereiden op spanning. Dit soort levensbedreigende situaties heeft plaatsgemaakt voor andere momenten die spanning opleveren. Denk bijvoorbeeld aan het moment dat je je eindexamen moest afleggen, een presentatie moest geven voor een groot publiek, een belangrijke meeting op werk had of dat je de wedstrijd van je leven speelde. De hersenen krijgen signaaltjes om het lichaam gefocust en scherp te maken. De pupillen verwijden, je hart gaat sneller slaan, de bloeddruk neemt toe en je ademhaling wordt sneller. Organen en spieren staan klaar om te presteren. Gezonde spanning is dan ook gezond en perfect om te kunnen presteren.

Onder andere de versnelde ademhaling neemt vanzelf weer af als het spannende moment ten einde is. Als je echter constant ‘aan’ staat doordat externe factoren dat van je vragen, dan raken je hersenen in de war. Er komt geen extern signaal meer terug dat het tijd is om te rusten. Daarom blijven je hersenen stofjes aanmaken die je lichaam in de ‘vecht-vlucht stand’ houden. Dat betekent dat je ademhaling niet alleen snel maar ook oppervlakkig blijft. Deze verkeerde manier van ademhalen kan zich verder ontwikkelen tot kortademigheid maar daar blijft het niet bij.

Symptomen van een verkeerde ademhaling

Oppervlakkig ademen dat tot kortademigheid leidt is slechts een van de symptomen van verkeerd ademhalen. Er zijn nog veel meer manieren waarop verkeerd ademhalen zich kan manifesteren.

• Door de mond ademen. Als je regelmatig door je mond ademt, ga je steeds meer door de mond ademen. Dit komt doordat weefsels rond de neus en mond gaan inzakken en de neusgang verstopt raakt. Het leidt tot snurken en zelfs slaapapneu waardoor je vermoeid wakker wordt. Veel door de mond ademen leidt ook tot een droge mond en daardoor het ontstaan van gebitsproblemen zoals scheve tanden, gaatjes en een slechte adem. Wanneer je zoveel mogelijk door je neus ademt, voorkom je deze problemen. Met een neusademhaling blijft de koolzuur/zuurstofbalans in je bloed ook beter op peil. Dat betekent dat je gemiddeld 60% meer zuurstof binnenkrijgt en kunt opnemen waardoor je je een stuk beter voelt dan wanneer je constant verkeerd ademt door de mond;
• een borstademhaling. Het middenrif, de tussenribspieren en de halsspieren zijn betrokken bij een goede ademhaling die door de buik gaat. Simpelweg betekent het dat je de buik uitzet als je inademt. Bij een verstoorde ademhaling kun je veel meer met de borst zijn gaan ademen. Spieren in de borst, schouders en rug worden aangesproken om toch voldoende volume in de borstkas te krijgen om je longen uit te zetten. Het gevolg van deze verkeerde ademhaling is dat deze spieren gespannen raken omdat ze niet voor de juiste taak worden gebruikt. De algehele spierspanning in je lichaam neemt toe en het wordt nog moeilijker om de hersenen een impuls te geven dat je terug in een ontspannen modus terug moet;
• onregelmatig ademen. Slaapapneu is een veelgehoord voorbeeld van een verstoorde ademhaling. Regelmatig hangt slaapapneu samen met een mondademhaling tijdens het slapen waardoor een obstructie in de keel ontstaat. Er zijn echter ook mensen die overdag ongemerkt regelmatig hun adem inhouden.

Gevolgen van een verkeerde ademhaling

Je zou kunnen argumenteren dat hyperventilatie een symptoom is van een verkeerde ademhaling maar eigenlijk is het een gevolg van oppervlakkig ademhalen. Het lichaam krijgt maar niet voldoende zuurstof binnen doordat er niet diep en rustig ingeademd wordt. Daardoor snakt het steeds meer naar zuurstof en ga je steeds sneller en oppervlakkiger naar adem happen. Hyperventilatie is slechts het topje van de ijsberg als het aankomt op de gevolgen van verkeerd ademhalen.

• Hartritmestoornissen. Het lijkt ongelofelijk maar hartoverslagen door een verkeerde ademhaling is een veelgehoorde klacht. Een onregelmatige, een harde maar ook een snelle hartslag kunnen gevolgen zijn van een verstoorde ademhaling. Ook dat is weer terug te voeren naar het lichaam in stresstoestand. Je autonome zenuwstelsel is in de war en doordat je oppervlakkig of onregelmatig blijft ademen, blijft dit doorgaan. De hersenen krijgen geen signaal van rust, ze blijven het hart en de ademhaling verkeerd aansturen en je komt in een vicieuze cirkel terecht;
• maagproblemen. Maagklachten door een verkeerde ademhaling komen geregeld voor. Het kan namelijk gebeuren dat je veel lucht inslikt tijdens het ademen. Hierdoor kun je een opgeblazen gevoel krijgen. Het kan zich echter nog erger gaan manifesteren tot bijvoorbeeld buikkrampen, brandend maagzuur, misselijkheid en braken. Het lijken algemene symptomen die je niet direct tot een verkeerde ademhaling zal herleiden, maar toch is dit bij veel mensen het geval;
• hoofdpijn, duizeligheid, gapen, vermoeidheid en concentratieproblemen. Ook deze klachten klinken algemeen maar het is wel belangrijk om te onderzoeken of een verkeerde ademhaling eraan ten grondslag ligt. Met name tijdens het slapen kan er veel met de ademhaling gebeuren omdat je er weinig controle over hebt. Je kunt allerlei verstoorde manieren van ademhalen hebben en het is belangrijk dat je je daar bewust van bent om actie te kunnen ondernemen.

Wat te doen bij een verkeerde ademhaling

Of je door de neus of mond ademt of via de borst of buik is gemakkelijk te onderzoeken doordat je het kunt waarnemen gedurende de dag. Zodra je weet of daar de problemen zitten, kun je verschillende ademhalingsoefeningen toepassen om te leren op de juiste manier te ademen. Je kunt coherent ademen of de ‘4-7-8 ademhaling’ dagelijks oefenen. Dit zijn oefeningen waarmee je bewust en rustig gaat leren ademen. Zodra je dat bewustzijn bij jezelf creëert, wordt het steeds gemakkelijker om gedurende de dag te oefenen en te minderen met verkeerd ademen.

Wanneer je langdurig last hebt van een verstopte neus of wanneer je ’s nachts verstoord blijft ademhalen, is het verstandig eerst naar andere oorzaken op zoek te gaan. Heb je last van allergieën, stress, angst of zijn er andere fysieke aandoeningen die spelen? Met behulp van een ademfysiotherapeut of ademcoach kun je samenwerken om van een verkeerde ademhaling naar een gezonde ademhaling te gaan. Zo kun je veel gezondheidsklachten voor zijn en gaat je kwaliteit van leven met enorme stappen vooruit.

Wees er altijd zeker van dat je weet wat je doet

De ademhaling is een krachtige tool die een directe uitwerking op het lichaam heeft. Voer bij twijfel, ziekte, zwangerschap of welke andere reden voor twijfel daarom nooit zomaar een oefening uit maar raadpleeg eerst een medisch expert of een ademcoach zodat je er zeker van kunt zijn dat je weet wat je doet.

Onze pagina's over ademhaling zijn puur informatief en onder voorbehoud. Wij, Superyoga, kunnen niet instaan voor het toepassen van de oefeningen en kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele schade die voortvloeit uit het opvolgen van de informatie op deze pagina. Gebruik de informatie altijd bewust en neem je eigen verantwoordelijkheid.

Aanbevolen producten