Hyperventilatie

Wat is hyperventilatie?

Hyperventilatie is te veel ademen in een korte tijd. Doordat je te snel of te diep achter elkaar ademt, ontstaat er een gevoel van kortademigheid wat hyperventileren genoemd wordt. Er wordt meer geademd dan gunstig is voor het lichaam. In een paniek of stress situatie kan het gebeuren dat je te maken krijgt met hyperventilatie. Op dat moment moet de ademhaling juist gekalmeerd worden in plaats van nog meer stress voor het lichaam opleveren.

Als een persoon hyperventileert is er te weinig zuurstof in het bloed aanwezig, het zuurstofgehalte verhoogd hierdoor. Daarnaast wordt er door de snelle ademhaling veel koolzuur uitgeademd, hierdoor verlaagd het koolstofgehalte. Met andere woorden, de verhouding tussen zuurstof en koolzuur moet in een bepaalde verhouding zijn. Op het moment dat er te snel wordt adem gehaald terwijl er geen sprake is van inspanning van het lichaam zoals bijvoorbeeld sporten, ontstaat er een disbalans tussen het koolzuur en zuurstofgehalte in het lichaam. Hierdoor krijgt het lichaam een stress signaal. Wanneer er wel een bewuste lichamelijke inspanning plaatsvindt, versneld ook de ademhaling. Het grote verschil hierin is dat het snelle ritme van ademhalen vanuit een andere intentie ontstaat.

Hoe ontstaat hyperventilatie?

Hyperventilatie kan door verschillende factoren ontstaan. Doorgaans wordt hyperventilatie veroorzaakt door het ervaren van negatieve emoties die ervoor zorgen dat we ons zenuwachtig, gespannen, angstig of gestrest voelen. De lichamelijke reactie op het ervaren van deze gevoelens kan zich uiten in hyperventileren. Het lichaam gaat disfunctioneel ademen.

Soms ontstaat hyperventilatie acuut in een stressvolle situatie. Wanneer dit moment voorbij is, valt het ademhalingsritme weer in zijn oude tempo. Er zijn ook situaties waarbij de hyperventilatie blijft aanhouden, we spreken in zo’n situatie van chronische hyperventilatie. Dit kan spontaan gebeuren waardoor iemand onbewust aan het hyperventileren is. Chronische hyperventilatie is niet bevorderlijk voor de gezondheid omdat het lichaam door het snelle ritme van de ademhaling het signaal krijgt dat er ‘gevaar dreigt’. Het lichaam gaat onnodig stress hormonen aanmaken. Dit kan op de termijn tot verschillende klachten leiden.

Wat is het effect van hyperventilatie op de ademhaling?

Het effect van hyperventilatie op de ademhaling is dat de ademhaling op een nadelige manier verandert, je gaat versnelt ademen waardoor er een disfunctionele ademhaling ontstaat. Gemiddeld ademt een volwassen persoon bij een gezond ademhalingsritme zo’n tien keer per minuut. Wanneer er sprake is van hyperventileren ademt een persoon zo’n twintig keer per minuut. Dat is twee keer zoveel. Omdat de ademhaling een hele belangrijke rol in onze algehele gezondheid en ons gestel speelt is het van belang om hyperventilatie te stoppen. De ademhaling is nauw verbonden met de nervus vagus en het centrale zenuwstelsel en daarmee met de hersenen. Er worden verschillende signalen naar de hersenen gestuurd vanuit de nervus vagus. De manier waarop we ademhalen heeft invloed op de signalen die de hersenen ontvangen, dreigt er gevaar of is het lichaam in een ontspannen staat? Zodra de hersenen overmatig het signaal krijgen dat er gevaar dreigt doordat het lichaam vanuit hyperventilatie ademt, kunnen er verschillende klachten ontstaan.

Welke klachten kunnen er ontstaan bij hyperventilatie?

Er kunnen verschillende type klachten ontstaan bij hyperventilatie. Een aantal bekende klachten die veel voorkomen bij hyperventilatie zijn kortademigheid, paniekaanval en hartkloppingen. Kortademigheid en hartkloppingen zijn een logische reactie van het lichaam op hyperventileren omdat er plotseling in een korte tijd zo snel en veel wordt ingeademd. Het lichaam en de geest kunnen hierdoor in paniek of een stressreactie schieten waardoor je het gevoel kan hebben dat je niet genoeg adem krijgt. Het hart gaat automatisch sneller kloppen bij een snelle ademhaling.

Een overzicht van klachten die kunnen ontstaan bij hyperventilatie:

Benauwdheid;
duizeligheid/ licht in het hoofd voelen;
gevoel krijgen dat je kunt flauwvallen;
misselijkheid;
tintelingen in het verschillende lichaamsdelen;
verkrampt gevoel in ledematen;
vermoeidheid;
angstgevoelens;
slaapproblemen;
beknellend gevoel op de borst vanwege de kortademigheid;
steken op de borst;
stijve spieren;
opgeblazen gevoel;
droge mond;
transpireren;
prikkels zoals geluid en beeld kunnen heftiger bij je binnenkomen.

Zoals je ziet is de lijst met mogelijke klachten lang en divers. Het verschilt uiteraard per persoon hoe hyperventilatie zich uit op het lichaam. Een ander belangrijk onderdeel bij het vaststellen van klachten, is om te bepalen of de hyperventilatie acuut of chronisch is. Bij beiden kunnen de opkomende klachten van elkaar verschillen.

Wat te doen bij hyperventilatie?

Wat je bij hyperventilatie kunt doen is in eerste instantie achterhalen waar de oorzaak ligt. Hyperventileren kan ontstaan doordat iemand langdurig onder stress leeft of veel angst ervaart. Het is altijd het beste om dit soort zaken bij de kern aan te pakken zodat de kans dat de klachten terug komen afneemt. De kans is groot dat we allemaal weleens te maken hebben gehad met hyperventileren omdat je in een spannende situatie zit waar je een zenuwachtig of gespannen gevoel bij ervaart. Op het moment dat je regelmatig of chronisch last hebt van hyperventileren is het raadzaam om hier mee aan de slag te gaan.

Naast het achterhalen van de oorzaak is het bevorderlijk om ademhalingsoefeningen uit te voeren. Hiermee kun je bewust je ademhaling reguleren en zo zorgen dat je ten eerste bewuster wordt van je eigen ademhalingsritme en je kunt jezelf een ademhalingsoefening aanleren die toegepast kan worden in situaties waarin hyperventilatie op de loer ligt of het zelfs al gaande is. Let op: voer niet zomaar een ademhalingsoefening uit, maar overleg dit eerst met een deskundige. Bij het verkeerd uitvoeren van een ademhalingsoefening of het uitvoeren van een oefening die niet geschikt is bij hyperventilatie, kunnen de gevolgen negatief zijn met als gevolg een negatieve associatie met ademwerk.

meditatie en yoga zijn aanvullende manieren om je lichaam en je ademhalingspatroon meer onder controle te krijgen en het algehele systeem tot rust te brengen. Met zowel mediteren en yoga wordt je geest getraind om naar binnen te keren en alle afleidende gedachten en to do lijstjes op de achtergrond te zetten.

Welke ademhalingsoefeningen kan ik uitvoeren bij hyperventilatie?

Bij hyperventilatie zijn er verschillende ademhalingsoefeningen die je kunt toepassen. Zo zijn er verschillende pranayama’s binnen de yoga die goed zijn in te zetten om je ademhalingsritme weer te stabiliseren.

Geschikte pranayama’s bij hyperventilatie zijn onder andere:

Nadi Shodana

Bhramari

Weet je dat er een spannend moment aan zit te komen omdat je bijvoorbeeld voor een groep mensen moet presenteren? Voorkom dat je door de zenuwen gaat hyperventileren en pas een ademhalingsoefening toe die je op elk gewenst moment kunt doen. De Box breathing is hiervoor een zeer geschikte oefening.

Wil je op de lange termijn zorgen voor een stabiele ademhaling waardoor je bij spanning of stress niet meteen last krijgt van hyperventilatie? Onderzoek dan welke ademhalingsoefening voor jou een uitkomst kan bieden om op dagelijkse basis uit te voeren. Overleg bij ernstige klachten eerst met een specialist.

Wees er altijd zeker van dat je weet wat je doet

De ademhaling is een krachtige tool die een directe uitwerking op het lichaam heeft. Voer bij twijfel, ziekte, zwangerschap of welke andere reden voor twijfel daarom nooit zomaar een oefening uit maar raadpleeg eerst een medisch expert of een ademcoach zodat je er zeker van kunt zijn dat je weet wat je doet.

Onze pagina's over ademhaling zijn puur informatief en onder voorbehoud. Wij, Superyoga, kunnen niet instaan voor het toepassen van de oefeningen en kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele schade die voortvloeit uit het opvolgen van de informatie op deze pagina. Gebruik de informatie altijd bewust en neem je eigen verantwoordelijkheid.